Της Κατερίνας Μαλλιωτάκη
Με την λέξη καταπίεση συχνά εννοούμε την επιβολή που μας ασκείται από πρόσωπα ή καταστάσεις με αυταρχικότητα ή άσκηση βίας. Την καταπίεση την γνωρίσαμε αρχικά στην εφηβεία μας μέσω της κλασσικής έκφρασης «με καταπιέζουν οι γονείς μου», όμως την νοιώσαμε στο πετσί μας και στο χώρο των σχέσεων, της εργασίας, των φίλων, ακόμα και στο εσωτερικό μας κομμάτι.
Πως βιώνουμε την καταπίεση;
Με τον περιορισμό της ανεξαρτησίας ενός ατόμου που είναι αποτέλεσμα υπερβολικής αγάπης και υπερπροστατευτικής συμπεριφοράς μπορούμε να νοιώσουμε καταπίεση. Στο όνομα της αγάπης βιώνουμε εγκλωβισμό καθώς η έκφραση της μας δίνεται με την στέρηση της πρωτοβουλίας και του διαλόγου. Ο τρόπος που αγαπάμε πολλές φορές είναι εξαρτητικός καθώς δεν αφήνει το άτομο να αναπνεύσει και να αποφασίσει τι θέλει και πως προτιμά να το αποκτήσει. Η αγάπη τότε γίνεται θηλιά που πνίγει τον αποδέκτη της.
Η καταπίεση όμως αφορά και τον ίδιο μας τον εαυτό καθώς έχουμε την τάση πολλές φορές να τον πιέζουμε. Π.χ του ζητάμε να είναι τέλειος, να κάνει τα αδύνατα , δυνατά, να είναι πάντα σωστός και να μην κάνει λάθη. Ο τρόπος που ζητάμε από τον εαυτό μας να ανταποκριθεί και να διαχειριστεί τα θέματα που τον απασχολούν πολλές φορές του δημιουργεί πρόβλημα καθώς τον εξοντώνουμε έχοντας υπερβολικές απαιτήσεις από αυτόν.
Στο χώρο των συντροφικών σχέσεων η καταπίεση δίνει και παίρνει. Συχνά συναντάμε ανθρώπους που θέλουν να κάνουμε πράγματα που μόνο αυτοί επιθυμούν με τον τρόπο που επιλέγουν, κι όταν αυτοί, το αποφασίσουν και το ζητούν. Οι δικές μας ανάγκες και προτιμήσεις μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα και δεν έχουμε το δικαίωμα της επιλογής. Πολλές φορές όμως κι εμείς οι ίδιοι καταπιέζουμε τους συντρόφους μας στο ίδιο μοντέλο που εξυπηρετεί τις δικές μας ανάγκες κι όχι του άλλου. Η αρνητική επίδραση που ασκεί η καταπίεση σε μια σχέση ή ένα γάμο είναι και από τα μεγαλύτερα προβλήματα επικοινωνίας του.
Αλλά και στον επαγγελματικό χώρο η καταπίεση ασκεί την ίδια μορφή εξουσίας. Εδώ μάλιστα τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα αφού οι μορφές εξουσίας έχουν ιεραρχία. Έτσι πολλές φορές συναντάμε συναδέρφους που καταπιέζει ο ένας τον άλλον, που καταπιέζονται από κάποιον προϊστάμενο κτλ. Οι καταστάσεις καταπίεσης στην δουλειά φέρουν πολλά προβλήματα τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά καθώς αφιερώνονται πολλές ώρες σ αυτήν.
Όμως και στο φιλικό περιβάλλον τα προβλήματα της καταπίεσης εξακολουθούν να υπάρχουν. Συχνά συναντάμε φίλους που αποφασίζουν που θα πάμε, τι θα κάνουμε, πότε αυτό θα γίνει και φυσικά το πώς. Εύκολα βαπτίζουν τον εαυτό τους σαν σωτήρες που βγάζουν τους άλλους από την δύσκολη θέση λέγοντας ότι βοηθούν την παρέα να συντονιστεί. Έτσι οδηγούν τα μέλη της ομάδας σε δύσκολη θέση αγνοώντας τα θέλω της.
Την καταπίεση όμως την έχουμε δει και μέσω της καταπάτησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Παραδειγματική ήταν η καταπίεση των «λευκών» στους «μαύρους», αλλά και η επιβολή δικτατορικών καθεστώτων μέσω μιας επίταξης νόμων και κανόνων. Ευτυχώς όμως όλο κι περισσότερο ενημερωνόμαστε για οργανώσεις ή οργανισμούς που προσπαθούν να διαφυλάξουν τα δικαιώματα αυτά και να βοηθούν τα θύματα.
Πότε έρχεται η στιγμή της επανάστασης;
Ο κύκλος μιας καταπίεσης κλείνει με την συνειδητοποίηση της. Κάθε άνθρωπος που αφήνει τον άλλον να τον καταπιέζει έχει συγκεκριμένα θέματα και αιτιολογίες που τον απασχολούν. Μια χαμηλή αυτοεκτίμηση π.χ μπορεί να είναι ένας λόγος καθώς και η προσωπική μας εκτίμηση ότι δεν είμαστε αρκετά δυνατοί να παίρνουμε αποφάσεις οπότε κάποιος άλλος θα πρέπει να το κάνει για εμάς.
Η καταπίεση ωστόσο φέρνει πολλά ψυχοσωματικά προβλήματα και άρρηκτα θέματα αφού τα συναισθήματα που δε εκφράζονται είναι ικανά να δημιουργήσουν αρκετές αρρώστιες. Αν λοιπόν η καταπίεση είναι το να κάνεις πράγματα που ποτέ δεν θα ήθελες να κάνεις, ή να υποκρίνεσαι πως είσαι κάποιος που δεν είσαι, η κατάσταση της θέσης αυτής είναι απαραίτητη να αλλάξει για να συντονιστείς με τον εσωτερικό σου εαυτό και να δομήσεις τα κομμάτια σου. Καιρός είναι να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να δείξει γενναιότητα και σθένος για να αποτινάξει από πάνω του τα δυσλειτουργικά του κομμάτια. Είναι μια πράξη ευθύνης που οφείλουμε να κάνουμε για να αποσυνδεθούμε από τον τροχό μιας καταπιεσμένης ζωής και να συνδεθούμε με την ελευθερία και την ανεξαρτησία που μας προσφέρετε μέσω της αλλαγής..
