της Κατερίνας Μαλλιωτάκη
Οι καταγραφές της παιδικής μας ηλικίας έρχονται να δηλώσουν τον χαρακτήρα μας, την συμπεριφορά μας αλλά και τον τρόπο που σχετιζόμαστε με τους γύρω μας. Τα προσωπικά μας βιώματα και οι εμπειρίες μας έχουν συμβάλει στον τρόπο που εκδηλώνουμε κάθε προσωπική μας εκδήλωση προς τους άλλους.
Η θεωρία της προσκόλλησης είναι γνωστή από το 1969 και έχει εδραιωθεί σαν την πιο δυναμική θεωρία στο χώρο των ανθρώπινων σχέσεων. Σύμφωνα μ αυτήν η ασφαλής ή ανασφαλής προσκόλληση με το άτομο που μας φρόντιζε στην παιδική μας ηλικία (μητέρα) μπορεί να επηρεάσει πάρα πολύ τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας αλλά και τους άλλους. Με πιο απλά λόγια θα λέγαμε ότι η αγάπη και η φροντίδα που εισπράξαμε ή δεν εισπράξαμε στα παιδικά μας χρόνια μας καθιστά υπεύθυνους για τον τρόπο που επιλέγουμε να αγαπάμε στην ενήλικη μας ζωή.
Οι «χορτάτοι» άνθρωποι νοιώθουν άξιοι να λαμβάνουν αγάπη ενώ οι «πεινασμένοι» συναισθηματικά νοιώθουν άβολα με τον ίδιο τους τον εαυτό αλλά και με τους άλλους. Όλη αυτή η ανορεξία αγάπης επηρεάζει και την κοινωνική ανάπτυξη του ατόμου καθώς η αρνητική εικόνα που έχει για τον εαυτό του, δημιουργεί προβλήματα με τους άλλους.
Αφού παίζει λοιπόν τόσο καθοριστικό ρόλο η σχέση που είχαμε ως παιδιά με τους γονείς μας, υπάρχουν καταγεγραμμένοι τέσσερις τύποι προσκόλλησης που θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε τους βασικούς τρόπους με τους οποίους σχετιζόμαστε ως ενήλικες.
Ο Αμφιθυμικός/Αγχώδης/εμμονής: Τα άτομα αυτά έχουν χαρακτηριστικά που προβάλλουν υψηλό άγχος που συνοδεύεται από εμμονή και ανασφάλεια στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και φοβούνται ότι θα τους απορρίψουν ή ακόμα χειρότερα θα τους εγκαταλείψουν. Εδώ θα συναντήσουμε συναισθήματα ζήλιας, συναισθηματικές υπερβολές, επιθυμία για έντονη εγγύτητα καθώς και ακραία ερωτική έλξη. Η υπερβολή συναισθήματος είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του τύπου αυτού καθώς και η δυσκολία εμπιστοσύνης ως προς τους άλλους. Σε σχέση με τους γύρω τους υπάρχει μια θετική εικόνα για τους άλλους και μια αρνητική ως προς τον εαυτό τους αφού πάντα ανησυχούν μήπως οι άλλοι δεν τους εκτιμούν και τους απορρίψουν.
Ο Αποφευκτικός/Απορριπτικός: Εδώ μπορεί να έχουμε χαμηλό άγχος όμως θα συναντήσομε άτομα που αποφεύγουν τις στενές επαφές, την αυτονομία και την οικειότητα. Τα συναισθήματα που αντιπροσωπεύουν τον τύπο αυτόν είναι αρνητικότητα στην αγάπη, ζήλια, συναισθηματικές διακυμάνσεις και καταπίεση συναισθημάτων. Στις σχέσεις τους δεν ανοίγονται εύκολα, αποφεύγουν τις κοινωνικές επαφές, είναι αποστασιοποιημένοι και αδιάφοροι και δεν παρέχουν ούτε δέχονται υποστήριξη. Σαν γονείς είναι απόμακροι με τα παιδιά τους και έχουν ψυχρές σχέσεις μαζί τους καθώς δεν μπορούν να εκφράσουν το συναίσθημα τους.
Ο Φοβικός τύπος έχει υψηλό άγχος και αρνητική εικόνα για τον εαυτό του και τους άλλους αφού προέρχεται κυρίως από γονείς καταθλιπτικούς ή επιθετικούς. Τα υψηλά επίπεδα άγχους που βιώνει συνήθως του δημιουργούν μοναχικότητα, δυσθυμία, καταπίεση συναισθημάτων καθώς και υπερβολική εξάρτηση από την αποδοχή των άλλων. Συνήθως το άτομο νοιώθει άβολα στο να έχει στενές σχέσεις με τους άλλους κι φοβάται ότι θα πληγωθεί αν αφήσει τον εαυτό του ελεύθερο, για να έρθει πολύ κοντά με κάποιον. Ο φόβος της απόρριψης είναι πάλι κρυμμένος πίσω από τα συναισθήματα αυτά.
Ο Ασφαλής τύπος αισθάνεται χαμηλό άγχος και συνήθως έχει καλές διαπροσωπικές σχέσεις. Είχε καλές σχέσεις με το οικογενειακό του περιβάλλον και για αυτό θα δούμε στον τύπο αυτόν εποικοδομητικούς χειρισμούς στο συναίσθημα, φυσιολογικούς βαθμούς άγχους, εγγύτητα και ανεξαρτησία καθώς και μια αισιόδοξη στάση ζωής. Η συναισθηματική νοημοσύνη που διαθέτει βοηθάει να θέτει ωφέλιμους στόχους και να ξεπερνάει τα εμπόδια με θετικά συναισθήματα και εμπιστοσύνη για τον εαυτό του. Συνήθως διατηρεί μακροχρόνιες και σταθερές σχέσεις και εμπιστεύεται την ζωή.
Με βάση τη θεωρία της προσκόλλησης λαμβάνουμε πληροφορίες για τον τρόπο που αγαπάμε και τον τρόπο που εκδηλώνουμε την αγάπη μας προς στους άλλους. Αν μάλιστα αποκρυπτογραφήσουμε τις πληροφορίες αυτές, θα δούμε ότι οι περισσότεροι από εμάς πολεμάμε: τον φόβο της απόρριψης / εγκατάλειψης και τον φόβο ότι θα γίνουμε αντικείμενο ελέγχου και εισβολής από τον άλλο. Όταν οι φόβοι αυτοί ενισχυθούν, μπορεί να αποκτήσουν τεράστιες διαστάσεις, με αποτέλεσμα να νοιώθουμε εγκλωβισμένοι από τον ίδιο μας τον εαυτό και να συνάπτουμε συγκεχυμένες και μπερδεμένες σχέσεις.
Όπως σε όλα τα προβλήματα όμως έτσι κι σ αυτό είναι πάντα αποτελεσματικό να ξεκινήσουμε από την αρχή του Λαβυρίνθου, από εκεί δηλαδή που αρχίζει το πρόβλημα, να ξετυλίξουμε το κουβάρι μας με σύνεση και υπομονή ώστε να μπορέσουμε σιγά σιγά να οδηγηθούμε… προς την φωτεινή έξοδο!
